Kondycja panslawizmu w XXI wieku

Idee słowiańskie istnieją od wielu dekad, jednakże wydaje się, że nie mają one dziś najlepszej prasy. Przede wszystkim są w dużej mierze zapomniane, a szkoda, ponieważ wiąże się z nimi bardzo ciekawy i bogaty w treści przekaz kulturowy. Kwestia numer jeden, o której należy pamiętać to fakt, że Słowianie mają własną, naprawdę bogatą tradycję. Jest to naturalnie tradycja pogańska, wywodząca się z czasów przedchrześcijańskich i dlatego właśnie w niemałym stopniu jednoczy ona wszystkie lub niemal wszystkie narody słowiańskie w Europie. Ta tradycja ma w sobie duży potencjał, ponieważ zawiera między innymi cały zespół wierzeń.

Te wierzenia powodują,

że Słowianie jako grupa etniczna dysponują własnym, pogańskim systemem religijnym – politeistycznym i naprawdę fascynującym z czysto antropologicznego punktu widzenia. Mimo to są próby wskrzeszenia panslawizmu niekoniecznie jako idei politycznej, ale na pewno jako zaakcentowania istotnej roli słowiańszczyzny na tle innych grup etnicznych w Europie. Kulturowe dziedzictwo związane z tą sferą jest nad wyraz bogate i wielopoziomowe, więc osoby interesujące się europejskimi dziejami powinny mieć na uwadze to, co znaczą i co sobą reprezentują Słowianie. Pojawiają się też bardzo ciekawe próby popularyzowania kultury i tradycji słowiańskiej na gruncie nowoczesnych rozwiązań marketingowych. Gadżety czy koszulki słowiańskie stanowią w tym zakresie bardzo ciekawy przykład.

Część z nich jest wykonana w ciekawy sposób, a artystyczne motywy zakorzenione w mitologii dawnych Słowian mogą się równać z wieloma innymi graficznymi kreacjami, które zdobyły globalne uznanie. Słowiańska kultura jako magnes na odbiorców o globalnym zasięgu? Oczywiście cały czas mówimy tutaj o aspektach mających jednak zakorzenienie w nieco innych sferach. Przede wszystkim chodzi tutaj o tło kulturowe i kod kulturowy Słowian, a więc coś, co dzielą między sobą Polacy, Czesi, Słowacy czy Rosjanie. Samo hasło panslawizmu miało jednak w pewnym momencie dość silny związek z Rosją, upatrywało bowiem w Rosjanach swoistej siły przewodniej, która miała stać na czele słowiańskiego obozu i wyznaczać mu kierunek. Taki punkt widzenia był jednak trudny do zaakceptowania dla innych narodów słowiańskich, więc dziś kondycja panslawizmu jako koncepcji politycznej ma się w zasadzie nijak – w tym wymiarze jest ona w zasadzie martwa.

Zupełnie inaczej sprawy się mają, gdy chodzi o warstwę kulturową. Pod tym względem panslawizm można spokojnie uznać za ideę nie tylko żywą, ale wręcz mającą przed sobą ciekawe perspektywy rozwoju. Stosunkowo trudno jeszcze przebić się słowiańskim motywom do masowej kultury, choć da się dostrzec pewne pozytywne symptomy również w tym aspekcie. Znakomitym przykładem mogą być chociażby sukcesy gry oraz serialu o losach wiedźmina Geralta, która to postać oraz całe uniwersum zawierają w sobie wiele odniesień do słowiańskich motywów. Pewnym zainteresowaniem poza środkową oraz wschodnią Europą zaczynają się też cieszyć koszulki z symbolami słowiańskimi, jak również inne gadżety mające w sobie słowiański ładunek.

Warto przyglądać się temu z uwagą, ponieważ w XXI wieku panslawizm może z powodzeniem zaistnieć właśnie jako ruch kulturowy, przyciągając sporą rzeszę tych, którzy z narodami słowiańskimi niekoniecznie mają cokolwiek wspólnego.